Khi mọi thứ đều gắn mác AI – và chúng ta đang quên mất điều gì đó quan trọng

“Cái gì cũng AI” – cơn say tập thể của thời đại

Chưa bao giờ trong lịch sử công nghệ, một từ ngắn gọn như “AI” lại xuất hiện dày đặc đến thế.
Từ bài thuyết trình của startup non trẻ, đến quảng cáo máy cạo râu, ứng dụng học tiếng Anh, phần mềm kế toán, thậm chí cả… bình nước thông minh – tất cả đều “powered by AI”.

AI giờ đây không chỉ là công nghệ, mà là ngôn ngữ tiếp thị của kỷ nguyên số.
Nếu bạn không nói về AI, bạn có vẻ như tụt hậu.
Nếu bạn không thêm “AI” vào pitch deck, nhà đầu tư có thể lướt qua.
Nếu bạn không gắn AI vào sản phẩm, người dùng tưởng bạn chưa đủ thông minh.

Nhưng giữa làn sóng “AI hóa mọi thứ”, một câu hỏi lặng lẽ vang lên:

Liệu chúng ta đang thật sự tiến lên – hay chỉ đang say trong ảo tưởng thông minh?

Khi “AI” trở thành nhãn dán rẻ tiền

Hãy thử gõ “AI” lên bất kỳ sàn sản phẩm nào.
Bạn sẽ thấy: AI camera, AI skincare, AI productivity, AI girlfriend, AI sushi robot...
AI bây giờ giống như bột ngọt của thế giới marketing – cứ rắc vào là thấy “thông minh”.

Điều này không hẳn sai. Nhưng nó bóp méo kỳ vọng của xã hội.
Nhiều sản phẩm không thật sự có “trí tuệ nhân tạo”,
mà chỉ là vài dòng rule-based code, hay một API GPT gọi ra sau cánh gà.
Nhưng nhờ chữ “AI”, giá trị perceived value của nó tăng lên gấp nhiều lần.

Cái đáng sợ không phải là sự giả dối – mà là chúng ta bắt đầu tin vào sự giả dối ấy.
Con người thích cảm giác được bao quanh bởi “trí tuệ nhân tạo”,
dù đôi khi thứ trí tuệ đó chỉ là một cái nút auto đẹp đẽ.

Khi “AI” giết chết sáng tạo con người

AI có thể viết thơ, vẽ tranh, làm nhạc, dựng video, sinh ý tưởng…
Và chính vì thế, nhiều người đang ngừng sáng tạo.

Thay vì viết, ta “bảo AI viết giúp”.
Thay vì học, ta “để AI tóm tắt hộ”.
Thay vì tưởng tượng, ta “nhập prompt để nó nghĩ giùm”.

Công nghệ vốn được tạo ra để mở rộng khả năng con người,
nhưng nếu lạm dụng, nó lại trở thành một chiếc nạng tinh thần –
khiến ta quên mất cảm giác tự mình vật lộn với cái khó.

AI đang dạy chúng ta cách “làm ít, nhận nhiều”,
nhưng lại vô tình bào mòn năng lực tư duy độc lập và niềm vui sáng tạo.

Khi “AI” che mờ vấn đề thật

Rất nhiều công ty hôm nay không cần AI, mà cần tư duy logic, kỷ luật và hệ thống.
Nhưng thay vì sửa vấn đề gốc, họ đổ lỗi cho con người, rồi “gắn AI vào” để chữa cháy.

• Quản lý yếu? → Thêm “AI dashboard”
• Marketing kém? → Thử “AI content generator”
• Dịch vụ khách hàng tệ? → Dùng “AI chatbot”
• Nhân viên mất động lực? → “AI coaching system”

AI trở thành chiếc mặt nạ sang trọng che giấu những vết nứt văn hóa trong tổ chức.
Cái khó là – mặt nạ ấy trông rất thông minh,
nên ai cũng thích đeo.

Nhưng... AI không có lỗi

Vấn đề không nằm ở AI, mà ở thái độ con người khi đối diện với nó.
AI chỉ là công cụ – một tấm gương phản chiếu cách ta dùng nó.
Nếu ta dùng AI để hiểu sâu hơn, để mở rộng góc nhìn, để sáng tạo mạnh hơn –
AI là phép màu.

Nhưng nếu ta dùng AI như một chiếc “shortcut” để né tư duy –
AI sẽ trở thành liều thuốc gây tê trí tuệ.

Thế giới sau cơn say “AI hóa mọi thứ”

Sớm thôi, “AI” sẽ trở thành thứ bình thường như điện, như internet.
Không ai khoe rằng “công ty tôi có dùng điện”,
và cũng chẳng ai sẽ khoe “sản phẩm tôi có dùng AI”.

Lúc đó, giá trị thật sẽ quay lại:

• Sản phẩm nào hiểu người dùng hơn, sống thật hơn, tinh tế hơn, sẽ thắng.
• Doanh nghiệp nào dùng AI để tăng chất lượng con người, chứ không thay thế con người, sẽ tồn tại lâu dài.

Chúng ta rồi sẽ thôi gọi nó là “AI”.
Chúng ta sẽ gọi nó là một phần của đời sống bình thường.
Và khi ấy, những người biết tư duy, biết cảm, biết phân biệt thật – giả – mới là “AI” thực sự: Authentic Intelligence.

“Cái gì cũng AI” không phải là tương lai.
“Con người biết dùng AI đúng cách” mới là tương lai.

Kết

Thế giới không thiếu công cụ thông minh.
Cái chúng ta thiếu – là sự tỉnh táo.

Và trong một kỷ nguyên mà trí tuệ được sinh ra dễ hơn bao giờ hết,
thì sự thông tuệ lại trở thành tài nguyên hiếm nhất.